Plany rewolucjonistów były wzniosłe, ale ich metody nierzadko godne potępienia – E. Durschmeid, Najsłynniejsze rewolucje i zamachy stanu, s. 369.

KSIĄŻKA Z MOIM 
PATRONATEM MEDIALNYM
     
  Słowo „rewolucja” nie jest dziś nikomu obce. Wydaje się być odmieniane przez wszystkie przypadki i używane we wszystkich możliwych kontekstach – rewolucja kulturowa, gastronomiczna, edukacyjna, naukowa, gospodarcza, a nawet seksualna. Ale przede wszystkim – o czym niektórzy wydają się zapominać – należy je na pierwszym miejscu odnosić do tzw. trwałych przemian społecznych (które nie zawsze, jak pokazuje historia, przebiegały pokojowo i ze sporą dozą dyplomacji). Takie rewolty z definicji są przeciw czemuś (i)lub komuś. I zawsze zmieniają porządek rzeczy – najczęściej porządek społeczny. 

     Z próbą oddania mechanizmów ich powstawania, przebiegu i ugruntowywania się nowej rzeczywistości zmierzył się Erik Durschmied. Zgodnie z tym co mówi podtytuł, książka ta nie tylko skupia się na rewolucjach. Jest w niej również mowa o buntach oraz zamachach, które swą wagą mogłyby się przeobrazić w niejeden zamach stanu. „Przemierzając” za tymi przewrotami cały świat – od Rosji po Meksyk, od Niemiec po Kubę, od Stanów Zjednoczonych po Japonię, zahaczając nawet o Iran – autor dowodzi, że wielkie czyny i wyraziste osobowości czy postawy rodzą się w skrajnych, nie zawsze chlubnych i pełnych chwały, okolicznościach, a ludzie rewolucji nie jeden raz ubrudzili sobie ręce nieczystą grą i krwią niewinnych, przypadkowych świadków.

   Książka ta daleka jest od spiskowej teorii dziejów, sentymentalnych porywów, mitologizujących i „pomnikotwórczych” podrygów czy też laudacji na cześć wielkich postaci. Autor rzeczowo – choć przy pomocy licznych anegdot, barwnych opowieści snutych żywym, emocjonalnym i często pełnym napięcia językiem – przedstawia przyczyny, przebieg i skutki (nawet te odległe w czasie) kilku, zdawałoby się najbardziej przełomowych, przewrotów. Jak już wspomniano, interesują go nie tylko te oczywiste dla Europejczyka – jak Wielka Rewolucja Francuska i zamach na Hitlera, ale również te dość odległe i „egzotyczne” – jak irańska z 1979 czy bunt w Japonii z 1945. Autora w równym stopniu interesują ci, którzy je wzniecali lub stawali się bezpośrednimi ofiarami – jak i ci, którzy stawali się mimowolnymi świadkami, anonimowym tłumem, któremu nakazywano żyć w społeczeństwie o nowym porządku, bo: „Kiedy w grę wchodzi jedność narodowa, wszystko stawało się dozwolone, w tym również zbrodnie przeciwko ludzkości” (s. 369). Dowodzi to temu, że droga do ugruntowanego później (czasem, choć nie zawsze) ładu społecznego bywa usłana wieloma trupami. Wiarygodności tym opowieściom dodaje również fakt, że Durschmeid skupia się nie tylko na doniesieniach historyków czy zapiskach korespondentów agencji prasowych, ale również na własnych doświadczeniach – jak spotkanie z Fidelem Castro, z premierem irańskim Freydounem Hoveydą czy ajatollahem Chomeinim. 

     I to również dzięki takiemu rysowi wspominkowemu, książka zyskuje na rzeczowości oraz prawdziwości. Staje się nie tylko kolejną nudną pracą okołohistoryczną, ale ma szanse stać się oryginalnym zaproszeniem na wyprawę po krwawych meandrach przeszłości. 

ZA WERSJĘ PRASOWĄ KSIĄŻKI DZIĘKUJĘ