Zwyczajne miejsca pełne "wysublimowanego piękna"

Lata  1763-1831 to okres życia pewnego malarza i architekta, który – mimo barwnego życia – jednak przede wszystkim  kojarzy się ze Stambułem. Jako rzeźbiarz i rysownik, a przede wszystkim przybysz z Europy centralnej, stał się jednym z najbardziej docenianych i rozchwytywanych artystów wśród wpływowych stambulczyków. Takim sposobem dla Hatice Sultan zaprojektował „(…) ogród w stylu europejskim z labiryntem róż, akacji i bzów (…) (s. 87), później: przypałacowy pawilon z neoklasyczną kolumnadą, letnią rezydencję Selima III, zajął się dekoratorstwem siedziby Haticy Sultan: „Kupował dla niej donice i kwiaty, przygotowywał ozdobne moskitiery, nadzorował wykonanie haftów na koronkowych chustach (…) (s. 88). W tych zażyłościach z wielkimi świata tureckiego pojawił się pewien wyłom i bohater nasz – z powodu zaglądającej biedy – postanowił  opuścić z rodziną Stambuł i wrócić do Europy. To wtedy wpadł na pomysł, by zebrać wszystkie swoje ryciny i wydać je razem jako jeden zbiór - świadectwo piękna i wyjątkowości świata tureckiego. Nie ulega wątpliwości, że – mimo dość oryginalnej tematyki – (…) krytycy zwrócili uwagę na jego mistrzostwo w odwzorowywaniu detali (s. 92). Tyczą się one strojów, architektury, urbanizacji miasta, życia codziennego mieszkańców (na obrazach występują np.: sprzedawca arbuzów, kobiety w haremie, mężczyzna odpoczywający na stołku, matki z dziećmi, handlarze, chłopak łowiący ryby, lub inny – prowadzący konia). I nikt z jego bohaterowi nie jest głównym, centralnym – tworzą oni zwartą grupę mieszkańców miasta, kreują jego swoistą atmosferę, urok i wyjątkowość, bo to miasto jest takie, a nie inne właśnie dzięki tym wszystkim ludziom. Ważne jest też, że: "Artysta patrzył na detale i materiały stosowane przez stambulczyków tak jak oni sami – nie dbał o egzotykę czy orientalny charakter swoich prac w sposób tak typowy dla innych malarzy i rysowników (…) punkt widzenia (…) to spojrzenie osoby będącej wewnątrz (…) tworzył on malarstwo szczere, ale utrzymane w europejskim klimacie. Artysta patrzył na miasto oczami satmbulczyka, ale uwieczniał ręka Europejczyka. (…) widział w nim (…) zwyczajne miejsce, pełne wysublimowanego piękna.” (s. 102 – 103)  

Tym wyjątkowym, tak wychwalanym i docenianym dziś twórcą był Antoine-Ignace Melling. I śmiem twierdzić, że mino swych artystycznych dokonań, dokładnego kunsztu i zmysłu obserwacji szerokiemu gronu jest zupełnie nieznany. A szkoda. 

Oto próbka jego prac:

Zdjęcia pochodzą kolejno ze stron (idąc od lewej):

- http://www.christies.com/lotfinder/prints-multiples/after-antoine-ignace-melling-vue-generale-de-constantinople-5480391-details.aspx

- http://en.wikipedia.org/wiki/Antoine_Ignace_Melling

- http://www.liveauctioneers.com/item/8127740

- http://www.teylersmuseum.nl/index.php?item=73&page=44&lang=nl.

Źródło cytatów:

O. Pamuk, Bosfor Mellinga, (w:) tegoż, Stambuł. Wspomnienia i miasto, Kraków 2008, s. 85 - 103.