Dokonuję szybkiego bilansu (…). (s. 66)

       Powieści obyczajowe są takimi, po które najrzadziej sięgam. Czytanie o codziennych (?), typowych (?), a nawet banalnych (?) perypetiach zwykłych (?) ludzi jakoś mnie nie pociąga – może po prostu dlatego, że nie ma tam przyciągającego mnie odpowiednim napięciem dreszczyku typowego dla surowych kryminałów czy wiarygodności i autentyczności literatury faktu, a za to niemało ckliwości i truizmu. Tak czy inaczej – obyczajówek w moim domu mało i mało ich na blogu. 

       Ale dziś jest - i to nie taka oczywista, lekka, banalna, do odpoczynku i z typowym „żyli długo i

szczęśliwie”. Dziś o „Kalendarzach”. Na książkę skusiłam się, bo talent autorki – Małgorzaty Gutowskiej-Adamczyk - jej umiejętność snucia opowieści wielowątkowych i wielopoziomowych, opowiadanych piękną polszczyzną zachwyciła mnie przy okazji serii o Cukierni pod Amorem i historii o pewnej polskiej malarce robiącej piorunującą karierę w Paryżu - Róży z Wolskich.

       Tak oczarowana nie mogłam nie sięgnąć po najnowszą jej powieść. Jest ona inna od tamtych. Brak w niej szerokiego wachlarza różnorodnych i skomplikowanych postaci, brak intrygi i wielowątkowości. Bo jak wskazuje tytuł, to opowieść o tym, co jest istotą kalendarza – o osobistych, czasem oderwanych od siebie zapiskach, licznych momentach, skrawkach zdarzeń, które - złożone razem – dają całościowy pogląd na życie i pozwalają je ocenić lub podsumować. 

        Główną bohaterkę spotykamy w ciężkim i może smutnym – ale całkiem oczywistym - momencie życia: jej syn wyprowadził się z domu, podkreślając tym samym swoją niezależność, dorosłość, samodzielność i konieczność pisania własnej historii. Wydarzenie to stało się dla bohaterki pretekstem do skonfrontowania siebie z całą swoją historią i przeżyciami, z dotychczasowym – a może przede wszystkim tym odległym czasowo - życiem. Opowieści o nim prowadzone są pierwszoosobowo – momenty teraźniejsze, monologi wewnętrzne kierowane apostrofą do nieobecnego syna oraz trzecioosobowo – retrospekcje, w których bohaterka patrzy na siebie w dzieciństwie jak na obcą osobę, jakby dystansowała się do tamtej siebie, jakby ona-dziś niewiele przypominała ją-wtedy i konieczne stało się mówienie o sobie „ona”, „dziewczynka”. Te myślowe wyprawy w przeszłość  przypominają – i właściwie stają się – spotkaniami z duchami: matką, ojcem, dziadkami, ich sąsiadami ze wsi, młodszą siostrą, nieznanym w zasadzie wujostwem. Pozwala jej to odpowiedzieć na pytanie, co było ważne kiedyś, co jest ważne dziś, co było ważne dla moich bliskich w przeszłości, a co obecnie. W konfrontacji „kiedyś” z „teraz” przeszłość jest idealizowana i koloryzowana; pracowity czas u dziadków na wsi był czasem trudnym, nerwowym – jak nerwowy bywał dziadek, ale to piękny okres z ludźmi, których już więcej się nie spotka… 

       W tych opowieściach nie ma nic napuszonego, górnolotnego, wielkopańskiego, czy wyjątkowo przełomowego – to opowieści o tym, jak zwykłe, nawet bardzo skromne życie, może być piękne i autentycznie ważne. Z tych historii wyłaniają się uniwersalne prawdy życiowe – wystarczy chcieć ich poszukać. Muszę nieśmiało przyznać, że chyba żadna książka – jak ta właśnie - nie wywołała we mnie tylu wspomnień z własnego dzieciństwa; przy czytaniu żadnej książki myśli o własnych dziadkach, rodzicach, wczesnym dzieciństwie rodzeństwa nie były tak mocne i natarczywe*. Chwilami mimochodem okazywało się, że - zamiast za wspomnieniami bohaterki-narratorki - podążam za własnymi myślami w głąb własnej historii. Bo jak nie zatrzymać się przy słowach typu:
„Z życia dziadków znamy jedynie schyłek, na który cieniem kładzie się ich śmierć. Życie naszych rodziców to w zasadzie wyłącznie ich dorosłość. Starzejąc się, niepostrzeżenie robimy się do nich podobni. Życie naszych dzieci to przede wszystkim ich dzieciństwo. Wszystko inne to obrosły domowymi legendami, wielokrotnie zmieniany przekaz” (s. 37)?

       Uważam, że „Kalendarze” warto przeczytać nie po to, by przeżyć niesamowitą, pełną dreszczy oraz emocji przygodę, ale po to, by móc przypomnieć sobie te chwile, które były ważne i które może nas ukształtowały.   

*Ci co mnie znają prywatnie, wiedzą, że dzieciństwo (babcię:)!) mam na piedestale:):)