On miał tylko te demony. Jedyną pamiątkę po szalonej rodzinie (s. 216) - Agnieszka Olszanowska, Miłość na dziesiątej wsi

      Rodzina to popularny temat literackie. Nikt inny jak sam wielki Tołstoj swą monumentalną „Annę Kareninę” zaczął od słów: „Wszystkie szczęśliwe rodziny są do siebie podobne, każda nieszczęśliwa rodzina jest nieszczęśliwa na swój sposób”. A mnie najbardziej interesują te nieszczęśliwe, w momencie rozpadu, lub tuż po nim – ciekawi mnie etap rozgrzebywania, rozwarstwiania, a moment zaczynania wszystkiego od nowa nie zawsze występuje. 

      Dlatego nie do końca rozumiem, dlaczego tak wciągnął mnie cykl powieści Agnieszki Olszanowskiej o metaforycznie nazywanej „dziesiątej wsi” (jako miejscu „zesłania” zatraceńców, życiowych wykolejeńców czy zesłańców). Bo zastosowała ona w nim inny zabieg – pokazała szczęśliwe zakończenie, które poprzedziła fala rozpadów i klęsk; to powieść o wielu nieszczęściach, tragediach, pokoleniowych (i międzypokoleniowych) rozgoryczeniach, które zaowocowały szczęśliwym zakończeniem. I od niego poznajemy całą opowieść – od momentu, kiedy zdradzona, oszukana i sponiewierana przez życie (oraz byłego męża) Beata rozpoczyna nowy etap (o tym mówiła 1. część). 

      Ostatnia część „Miłość na dziesiątej wsi” przedstawia losy Jana, Basi, ocalałej z wojennego chaosu Żydówki Sary i Zefiryna, których niespełnione marzenia, niezrealizowane ambicje, historyczne oraz polityczne przewroty przetrąciły życie i uczyniły z nich ludzi tak nieszczęśliwych jak i samotnych. Ta gorzka opowieść dowodzi, że niejednokrotnie człowiek, choćby nie wiem, jak chciał, nie jest kowalem własnego losu, nie decyduje o swoim życiu, nie zawsze samodzielnie podejmuje decyzje, lecz uwikłany jest w powinności rodzinne, obowiązki, własne (często pielęgnowane lub rozdrapywane) zadry i bóle. A droga do akceptacji, samoakceptacji i pogodzenia okazuje się niemożliwa do przejścia. Dopiero pokolenia późniejsze ( w tym przypadku Kuba, Beata, Paweł) umieją czy są w stanie wyprostować pokiereszowaną rodzinną historię, mogą naprawić błędy przodków i krzywdy przez nich wyrządzone  a nawet dokonać zadośćuczynienia. Tylko czy zechcą? 

      Powieść „Miłość na dziesiątej wsi” pokazuje, że w ludziach jednak przezwycięża dobra wola, że na dłuższą metę nie można serca karmić urazami, ranami czy zawodami – a za czynioną rekompensatą idzie niejednokrotnie uleczenie własnej zranionej duszy. 

    Jak wcześniejsze części, „Miłość na dziesiątej wsi” nie jest powieścią przyjemną, miłą, sielską, nie głaszcze czytelnika przyjemnymi obrazkami z życia wsi czy prowincji, ale pokazuje, że każda rodzina - większa, mniejsza, tubylców, przesiedleńców - jeśli jest już na wskroś poraniona i nieszczęśliwa, nakarmiona ludzkimi żalami, bolączkami, rozgoryczeniami to „jest nieszczęśliwa na swój sposób”. I jak widać, nie zmieniło się to od czasów Tołstoja.     

ZA WERSJĘ PRASOWĄ KSIĄŻKI DZIĘKUJĘ