„Gdy jednak tłum ujrzał morderców wraz z ich eskortą granatowo umundurowanej policji drogowej, zamilkł, jakby zdumiony, że mają ludzką postać. Skutych mężczyzn, bladych, mrugających oślepionymi oczami, oświetlił blask lamp błyskowych i reflektorów”. (s. 396)

Listopad 1959 roku w miasteczku Holcomb w stanie Kansas był wyjątkowo ciepły, słoneczny i bardziej letni niż zimowy. Ten rolniczy obszar, posegmentowany na areały należące do poszczególnych farm, zamieszkiwany był przez ludzi ufnych, otwartych, szczerych, bogobojnych, przyjaźnie do innych nastawionych oraz o starych i sprawdzonych zasadach moralnych. Naturalnymi zjawiskami było niezamykanie na noc drzwi czy długie, samotne obchody włości.

Tak dobrze zorganizowaną społeczność wstrząsnęła prawdziwa tragedia – w połowie listopada wspomnianego tu już roku właściciel farmy River Valley, Herbert William Clutter, jego żona oraz dwoje dzieci (syn Kenyon i córka Bonnie) zostali brutalnie zamordowani. Sytuacja, jaką policja następnego dnia zastała w domu Clutterów, jednoznacznie dowiodła, że napad był przemyślany, zaplanowany, dopracowany w każdym szczególe – i wykonany z zimną krwią. W tym momencie rozpoczęło się długie i żmudne śledztwo, w które zaangażowana została policja z całego stanu. Godziny rozmów z mieszkańcami Holcom, próby odtworzenia rytmu dnia Clutterów, dotarcie do wszystkich ich znajomych i pracowników początkowo nie dało odpowiedzi na podstawowe pytanie: Kto i dlaczego napadł na jedną z najbardziej szanowanych i najuczciwszych rodzin w okolicy.

Dopiero przypadek przyniósł zmiany. Bo oto jeden z osadzonych w więzieniu, wysłuchawszy wiadomości w radiu, skojarzył, że kilka lat wcześniej opowiadał koledze z celi o wymagającym, pracowitym i uczciwym farmerze z Kansas, który – jak przystało na sprawiedliwego pracodawcę - nie oszczędzał na premiach dla swych pracowników. Takim sposobem nastąpił przełom w śledztwie i kwestią czasu pozostało schwytanie winnych. 

Z zimna krwią jest (?) – jak w słowie wstępu zauważył sam autor – wiernym, zgodnym z rzeczywistością i faktograficznie udokumentowanym opowiedzeniem tamtych wydarzeń: od dnia poprzedzającego tragiczną noc, przez czas policyjnego śledztwa, ucieczki i maskowania się przestępców, skomplikowanego procesu aż po egzekucję. Tak poprowadzona opowieść ma być niczym innym, jak literaturą faktu – i to w najczystszej postaci, bo jak chciał zaznaczyć Capote, to właśnie on połączył drogi dziennikarstwa i literatury.

Tekst jest naszpikowany szczegółami. Czytelnik poznaje daty poszczególnych wydarzeń, nazwiska ofiar, śledczych, mieszkańców Holcomb i okręgu Garden City oraz losy oprawców – w najdrobniejszych szczegółach: od dzieciństwa, po burzliwą młodość, więzienne epizody, kolejną recydywę, po kończący ich życie proces. Łatwo można zrozumieć pobudki działania nadwrażliwego, niestabilnego emocjonalnie i wewnętrznie pokaleczonego Perry’ego oraz wybuchowego i surowego Dicka. Bez problemu można zrozumieć czym Clutterowie zasłużyli sobie na powszechny szacunek i pamięć całej społeczności.

A to wszystko okraszone jest językiem suchym, rzeczowym, precyzyjnym, pozbawionym emocji, odtwórczym, bez cienia komentarza czy autorskiego stosunku do opowiadanych wydarzeń. Informacje i kolejne szczegóły są tak dozowane i podawane czytelnikowi, że ten nie może się oderwać od lektury, ani przestać o niej myśleć.

Ale książka Capote nie jest tak doskonała jakby chciał sam autor. Owszem: oparto ją na faktach; miejsce, czas zdarzeń i bohaterowie są jak najbardziej prawdziwi, tekst trzyma w napięciu, bombarduje szczegółami, dozuje najistotniejsze informacje, każe analizować najdrobniejsze szczegóły, samemu oceniać bohaterów, ale – jak wykazały niedawne odkrycia – nie jest to taka litera faktu, jakby niektórzy chcieli. Bo okazuje się, że Capote dokonał ingerencji w niektóre dialogi, rysy charakterologiczne niektórych postaci, pominął niektóre akta sprawy – a wszystko pewnie po to, by „źli” byli bardziej wyraziści a „dobrzy” bardziej prawi.

Tym samym Z zimną krwią jest doskonałą powieścią kryminalną, trzyma w napięciu, zaskakuje wnioskami (na przykład co do przyczyny zbrodni), zmusza czytelnika do własnych analiz i ocen, ale ze spreparowanymi źródłami nie można jej niestety traktować jak książki non-fiction.